Hoe je de gitaarhals kunt afstellen

Het afstellen van je gitaarhals is niet alleen een belangrijk onderdeel om je instrument in een goede speelbaarheid te houden, maar ook je geluid van je gitaar top te houden. In dit blog gaan we kijken naar hoe je zelf de gitaarhals kunt afstellen, zodat je gitaar fijn bespeelbaar blijft.

Het begint bij het controleren van de hals, en dit moet je sowieso altijd doen, wanneer je overstapt naar een andere snaardikte. De trekkracht van de snaren verandert namelijk ook, dus ook hoe hard aan de gitaarhals getrokken wordt.

Of je nu een elektrische gitaar, akoestische gitaar of basgitaar hebt, de basisprincipes van het afstellen van de gitaarhals zijn vrijwel hetzelfde.

1. Gitaar hals afstellen

Voordat je begint met afstellen van je hals, kun je eerst een aantal dingen controleren. Zo kun je, wanneer je vanuit de bovenkant (kop) van de hals naar beneden kijkt richting de body, kijken of je hals niet getordeerd is. Dus of er geen afwijking is wanneer je van boven naar onder kijkt.

Dit moet recht zijn, maar als de gitaar licht getordeerd is, kan het soms nog opgelost worden door het aanpassen van de halsslagpen en verlagen van de snaren aan de brugzijde van de gitaar. Soms kan een gitaarbouwer hier nog wat aan doen, maar als hij zwaar getordeerd is, kun je alleen nog de hals of misschien wel de hele gitaar vervangen.

De gitaarhals is in feite het hart van je gitaar, dus een belangrijk onderdeel van je gitaar en bestaat uit verschillende delen. Je hebt gitaarhalzen met een palissander fretboard, maar ook met een esdoorn fretboard. Er bestaan veel verschillende variaties. Maar meestal is de hals, behalve het toets gedeelte, zelf van esdoorn (maple). Hier kun je mijn blog lezen over het onderhoud ervan.

Voordat je begint met het afstellen van de trussrod, zou je ook eerst naar de brug en de topkam kunnen kijken. Staan deze niet te hoog, want die spelen ook een rol.

Het afstellen van de hals is belangrijk om er voor te zorgen dat de gitaar goed bespeelbaar blijft. Je gitaarhals moet niet te recht staan (zie afbeeldingen onder) maar ook geen bolle kromming hebben, maar een lichte holling hebben. Wanneer de hals te bol staat, kunnen je snaren op bepaalde plekken tegen je frets kletteren. Maar ook wanneer deze te recht staat of te weinig holling heeft.

2. Trussrod of halsslagpen

Door middel van een zogenaamde “Trussrod” of halsslagpen, die door de gehele hals loopt, kunnen we de kromming van de gitaarhals boller of holler zetten. Hiervoor heb je een inbussleutel nodig. Bij een nieuwe gitaar wordt deze meegeleverd, want vaak zijn het geen “standaard” metrische sleutels. In het geval van Fender gitaren bijvoorbeeld, zijn het vaak Amerikaanse maten, “inch”.

Wanneer je de passende inbussleutel in de halsslagpen steekt, en je draait hem naar rechts, dan draai je hem aan en wordt de hals bol. Draai je hem naar links, dan draai je de pen los. Door de trekkracht van de snaren, gaan de snaren nu als het ware aan de gitaarhals trekken. Dit is dan ook bepalend voor hoe hol je gitaarhals wordt.

Dit is de zogenaamde “single action trussrod”, die in veel gitaren wordt toegepast.

Je hebt ook nog de “Dual action” trussrod of “Two way” trussrod. Met deze halsslagpen kan de hals zowel hol als bol gemaakt worden, waardoor de kromming nog wat preciezer is in te stellen.

Voor alle hals slagpennen geldt dat om hier voorzichtig mee om te gaan, en kleine veranderingen te maken. Een kwartslag per keer is voldoende, laat de gitaar een tijdje staan en kijk dan nog een keer of de hals nu goed staat. Ook is het raadzaam om, voordat je aan de trussrod draait, om je snaren losser te zetten. Dit kan problemen veroorzaken net de brug.

2.1 Waar dient de trussrod voor?

Zoals je in de vorige paragraaf kon lezen, kun je met de trussrod de kromming van je gitaarhals afstellen. Maar waar dient deze nu echt voor?

Een van de voordelen van een trussrod is dat je de gitaarhals in een andere stemming wilt zetten. Maar het is ook handig wanneer je dunnere of dikkere snaren op je gitaar wilt zetten.

Je kunt je voorstellen wanneer je een andere stemming gaat hanteren, dat er een andere spanning op je gitaarhals komt. Ga je omlaag met je stemming, bijvoorbeeld je gaat in drop D spelen, dan komt er ook minder spanning op je gitaarhals. Met de trussrod kun je, mocht het nodig zijn want in het meest ideale geval blijft de hals stabiel, dit eenvoudig aanpassen. Het gebruikte hout van je gitaarhals is hier leidend in, want niet ieder soort hout werkt hetzelfde.

2.2 Trussrod afstellen en controleren kromming van de gitaarhals

De kromming kun je makkelijk controleren door een capo op de eerste positie te zetten, en de lage E-snaar met je vinger op de 17de positie in te drukken (dit is ongeveer waarbij de hals in de body komt). In het midden van waar je vinger zich bevindt en de capo zal een bepaalde afstand moeten zitten tussen snaar en fret. Je zult het ook gelijk kunnen horen wanneer de hals te bol staat, dat de snaren tegen je frets aan kletteren. In dit voorbeeld staat hij dan te hol en moet je je halsslagpen los draaien.

Draai de halsslagpen aan de hand van de inbusschroef, nooit meer als een kwartslag, een klein stukje naar links. Maar doe dit echt met beleid, want als je te veel draait, kun je de halsslagpen beschadigen. Controleer na iedere verstelling nogmaals je hals. Vaak kan het ook even duren voordat je een verandering ziet. Doe dit klusje echter met veel geduld!

In onderstaande video, leg ik het in beeld uit.