1. Wat is een gitaar effecten pedaal?

Stompboxen of effectpedalen zijn compacte kastjes of boxen die worden gebruikt om het geluid van je elektrische gitaar of basgitaar te veranderen. Ze zijn ontworpen om op de vloer te worden geplaatst, en worden geactiveerd door erop te stappen (“stompen”). Een stukje vernuftige elektronica zorgt er voor dat de signalen die je erin stopt (input) op de gewenste manier eruit komt (output).

Vaak worden stompboxen gebruikt in live-optredens en/of in de studio om het geluid van de gitaar te verrijken en te verbeteren.

Er bestaan vele soorten effectpedalen, ieder met hun eigen functie en geluidseffect. In het volgende hoofdstuk zal ik er een aantal onder de loep nemen.

Door verschillende stompboxen te combineren, kun je als gitarist verschillende geluidseffecten creëren. Zo kan je geluid aangepast worden aan de muziekstijl die je speelt. Je kunt er ook mee experimenteren met verschillende geluiden om voor jezelf een eigen unieke sound te creëren.

1.2. Verschillende soorten en functies

Er zijn veel verschillende soorten en vormen stompboxes, elk ontworpen om een specifiek effect te creëren of geluid te produceren. Hieronder heb ik de belangrijkste voor je opgesomd:

1. Overdrive: Deze stompboxes voegen een zachte, natuurlijke vervorming toe aan het geluid van de gitaar of bas. Ze worden vaak gebruikt om een wat rauwer, bluesy geluid te creëre
2. Distortion: Distortion pedalen voegen een hardere, agressieve vervorming toe aan het geluid van de gitaar of bas. Ze worden vaak gebruikt in hardere muziekgenres zoals metal en punk.
3. Wah-wah: Een wah-wah pedaal creëert een soort ‘wah’ geluid wanneer je het heen en weer beweegt. Het wordt vaak gebruikt om een funky of psychedelisch geluid te creëren.
4. Reverb: Reverb pedalen voegen een soort nagalm toe aan het geluid van de gitaar of bas. Het kan het geluid voller en ruimtelijker maken.
5. Delay: Delay pedalen creëren een echo-effect. Het kan worden gebruikt om een langzamer tempo te creëren of om een laagjesgeluid te produceren.
6. Chorus: Chorus pedalen voegen een soort vertraagd geluid toe aan het oorspronkelijke signaal. Het creëert een voller, breder geluid.
7. Phaser: Phaser pedalen creëren een geluid dat lijkt op het draaien van een volumeknop op en neer. Het kan worden gebruikt om een spacey, futuristisch geluid te creëren.
8. Octaver: Octaver pedalen creëren een geluid dat een octaaf hoger of lager is dan het oorspronkelijke signaal. Het kan worden gebruikt om een laagjesgeluid te produceren of om het geluid voller te maken.

1.3. De behuizing

Stompboxen zijn er in verschillende soorten behuizingen, elk met hun eigen voor- en nadelen. Hieronder staan enkele veel voorkomende behuizingstypes:

1. Pedalboard-formaten: Deze behuizingen zijn ontworpen om op een pedalboard te passen en hebben meestal een rechthoekige vorm. Ze zijn vaak gemaakt van aluminium of kunststof en hebben meerdere in- en uitgangen, waardoor ze gemakkelijk op elkaar kunnen worden aangesloten.
2. Mini-pedalen: Dit zijn kleinere stompboxen die minder ruimte innemen op een pedalboard. Ze zijn meestal goedkoper dan de grotere formaten, maar hebben vaak minder functies en kunnen soms lastiger te bedienen zijn vanwege hun kleinere formaat.
3. Vintage-formaten: Deze behuizingen hebben een meer traditioneel ontwerp en zijn vaak gemaakt van metaal of hout. Ze zijn meestal duurder dan moderne formaten, maar worden gewaardeerd vanwege hun esthetiek en authenticiteit.

Elk behuizingstype heeft zijn eigen voordelen, afhankelijk van je behoeften en voorkeuren. Overweeg de grootte en het gewicht van de behuizing, de duurzaamheid van het materiaal en de hoeveelheid knoppen en functies die je nodig hebt bij het kiezen van een stompbox.

2. Hoe het begon

De geschiedenis van de stompbox gaat terug tot de jaren ’60, toen gitaristen experimenteerden met effecten zoals distortion, wah-wah en delay. In die tijd waren deze effecten alleen beschikbaar als grote, dure apparaten die in de studio werden gebruikt. Gitaristen zoals Jimi Hendrix en Eric Clapton wilden echter deze effecten ook kunnen gebruiken tijdens live optredens en begonnen daarom te experimenteren met manieren om deze effecten in compactere apparaten te integreren.

Een van de eerste stompboxen die op de markt kwamen was de Fuzz Face, ontworpen door Arbiter Electronics in 1966. Het was een eenvoudige, compacte box die een agressieve distortion produceerde en die gemakkelijk op de grond kon worden ingetrapt om het effect te activeren.

2.1. De jaren 70

In de jaren ’70 werden er steeds meer stompboxen ontwikkeld, waaronder de wah-wah pedaal, de phaser en de chorus. Deze effecten werden populair bij gitaristen en bassisten in alle genres, van rock tot jazz en funk.

2.2. De jaren 80 en 90

In de jaren ’80 en ’90 werden er steeds meer geavanceerde stompboxen ontwikkeld, waaronder digitale effecten zoals delay en reverb. Ook werden er multi-effect pedalen geïntroduceerd, waarmee meerdere effecten tegelijkertijd konden worden gebruikt.

Tegenwoordig is de stompbox een onmisbaar onderdeel van het arsenaal van de meeste gitaristen en bassisten. Er zijn talloze verschillende soorten effecten beschikbaar, van eenvoudige distortion en overdrive pedalen tot complexe multi-effect units met honderden verschillende effecten. De stompbox heeft de manier waarop we naar gitaarmuziek luisteren en spelen voorgoed veranderd en zal ook in de toekomst een belangrijk onderdeel blijven van de muzikale wereld.

3. Welke stompboxen heb ik nodig

Welke stompbox jij nodig hebt, hangt af van het soort geluid dat je wilt creëren en de stijl van muziek die je speelt. De stompboxen die je nodig hebt voor een bepaald genre muziek hangen af van verschillende factoren, zoals het type instrument dat je gebruikt, de gewenste klankkleur en het geluid dat je wilt bereiken. Hieronder staan enkele algemene richtlijnen voor veel voorkomende genres:

• Rock: Voor rockmuziek kun je gebruikmaken van stompboxen zoals distortion, overdrive, fuzz, reverb, delay en chorus. Deze effecten geven de gitaren een extra bite en kracht, en kunnen helpen om een grote, galmende sound te creëren.
• Blues: Bluesmuziek maakt vaak gebruik van stompboxen zoals overdrive, wah-wah en tremolo. Deze effecten helpen bij het creëren van de karakteristieke klank van bluesmuziek, met een focus op een warme, expressieve toon.
• Jazz: Jazzmuziek maakt vaak gebruik van stompboxen zoals chorus, reverb, delay en compressor. Deze effecten helpen bij het creëren van een subtiele, ruimtelijke sound die de complexiteit van jazzmuziek kan ondersteunen.
• Metal: Metal muziek maakt gebruik van stompboxen zoals distortion, overdrive, delay, reverb, wah-wah en flanger. Deze effecten helpen bij het creëren van een zwaar en agressief geluid, en kunnen ook bijdragen aan het creëren van complexe ritmische structuren.
• Country: Countrymuziek maakt vaak gebruik van stompboxen zoals overdrive, chorus, reverb en delay. Deze effecten helpen bij het creëren van de kenmerkende twangy sound die vaak geassocieerd wordt met countrymuziek.

Bedenk welk geluid je wilt creëren en welke stijl van muziek je speelt, en kies vervolgens de stompbox die daarbij past. Maar onthoud ook dat het combineren van meerdere stompboxen vaak het beste resultaat oplevert en je je eigen unieke geluid kunt creëren.

3.1 Begrijpen van de signaalstroom

Een belangrijk concept bij het gebruik van gitaareffecten is signaalstroom. Signaalstroom verwijst naar de volgorde waarin de pedalen zijn aangesloten op het pedaalbord van de gitarist. De volgorde waarin de pedalen zijn geplaatst in de keten kan een groot verschil maken in het uiteindelijke geluid.

Over het algemeen begint de signaalstroom met de gitaar en gaat vervolgens door een reeks pedalen voordat het de versterker bereikt. Een veelvoorkomende volgorde is distortion, modulatie, delay en reverb, hoewel de volgorde kan worden aangepast afhankelijk van het gewenste geluid. Zie ook mijn blog Hoe bepaal je de optimale volgorde.

3.2. Betaalbare stompboxen

Ja, er zijn zeker betaalbare stompboxen die van goede kwaliteit zijn en die geschikt zijn voor muzikanten die op zoek zijn naar een betaalbaar effectpedaal. Bijvoorbeeld Mooer en Behringer hebben zeer betaalbare effectpedalen die van goede tot redelijke kwaliteit zijn. Maar ook TC-electronics, jazeker, je hoort het goed, heeft zeer betaalbare effectpedalen.

3.3. Welke types en merken heb je

Nu komen we waar het interessant wordt voor degene die op zoek zijn naar een stompbox. Er bestaan namelijk gigantisch veel verschillende merken en types. Bekende merken zijn o.a. Boss, Ibanez, TC Electronic, Strymon, Dunlop en MXR. Onbekendere merken zijn o.a. Mooer, ENO, Nux en Donner. Het hoeft echter niet zo te zijn dat deze onbekende merken per definitie minder goed zijn als de meer gevestigde merken. Het hangt vooral ook af van ieders voorkeur en geluid dat je als gitarist wilt bereiken. Dus zowel bekende als onbekende merken zijn het overwegen waard. Reviews en blogs bekijken is dan ook een goed idee om een beter beeld te krijgen.

In de volgende secties een onderverdeling van de verschillende stompboxen op de markt. Voor veel van deze stompboxen heb ik ook blogs gemaakt. Dit kun je zien wanneer er een link aan vastzit!

Stompboxen kun je onderverdelen in verschillende families op basis van hun effect en functionaliteit.

3.3.1. Overdrive/Distortion/fuzz effecten

Dit zijn de meest populaire effecten voor gitaristen. Ze voegen Gain en harmonische toe aan het signaal van de gitaar om een volle, rijke klank te creëren.

Deze groep/familie fungeert in feite al als een soort voorversterker, want een overstuurt effect is al een vorm van het gitaarsignaal versterken en tot een bepaald punt laten “clippen”. Hierdoor ontstaat een warme, krachtige en soms wat ruizig signaal. Je pre-amp van je gitaarversterker kan het zelfde doen.

3.3.1.1. Overdrive pedalen

• Ibanez Tube Screamer: deze stompbox heeft een iconische status onder gitaristen. De pedaal werd voor het eerst geïntroduceerd in de late jaren 70 en is sindsdien bijgewerkt en geëvolueerd.
• Boss SD-1 Super Overdrive:
• Fulltone OCD
• MXR Modified Overdrive
• MXR EVH5150

3.3.1.2. Distortion pedalen

• Boss DS-1 Distortion
• Electro-Harmonix Big Muff Pi
• MXR Distortion+
• ProCo Rat
• Wampler Sovereign

3.3.1.3. Fuzz pedalen

• Electro-Harmonix Nano Big Muff
• Electro-Harmonix DeLuxe Big Muff
• Behringer SF300 Super Fuzz

3.3.2. Modulatie effecten

Deze familie staat er om bekend dat ze het signaal van de gitaar moduleren om een ruimtelijk, pulserend of zwevend geluid te creëren.

3.3.2.1. Chorus pedalen

• Boss CH-1 Super Chorus
• MXR M234 Analog Chorus
• Electro-Harmonix Small Clone
• TC Electronic Corona Chorus
• Strymon Ola
• MXR EVH 5150 Chorus

3.3.2.2. Flanger pedalen

• Boss BF-3 Flanger
• Mooer E-lady flanger
• MXR EVH-117 Flanger

3.3.2.3. Phaser pedalen

• MXR Phase 90
• MXR EVH Phase 90
• Electro-Harmonix Small Stone
• Boss PH-3 Phase Shifter
• EarthQuaker Devices Grand Orbiter
• Strymon Mobius

3.3.2.4. Tremolo pedalen

• Boss TR-2 Tremolo
• Mooer Trelicopter Tremolo
• ENO TC-43 E-Tremolo

3.3.3. Tijdsgebaseerde effecten

Dit omvat effecten die het signaal van de gitaar vertragen en/of reflecteren om een ruimtelijk, echoënd of een verweven geluid te creëren.

3.3.3.1. Delay pedalen

• Boss DD-7 Digital Delay
• Electro-Harmonix Memory Man
• Strymon Timeline
• MXR Carbon Copy
• TC Electronic Flashback

3.3.3.1. Reverb pedalen

• TC Electronic Hall of Fame
• Electro-Harmonix Holy Grail
• Strymon BlueSky
• Boss RV-6
• Digitech Polar

3.3.3.1. Echo pedalen

• Boss TE-2 Tera Echo
• Boss RE-2 Space Echo

3.3.4. Dynamische effecten

Dit zijn effecten die het signaal van de gitaar filteren om bepaalde frequenties te benadrukken of te onderdrukken. Wah-pedalen zijn een populair voorbeeld van deze familie, waarbij de speler met zijn voet de frequentiebereik kan veranderen.

3.3.4.1. Filter/wah pedalen

• Dunlop Cry Baby
• Morley Bad Horsie
• Vox V847
• Fulltone Clyde Deluxe Wah
• Electro-Harmonix Q-Tron Plus (Envelope Filter)
• Source Audio C4 Synth (Filter)
• EarthQuaker Devices Data Corrupter (Modulated Harmonic Filter

3.3.4.2. EQ (Equalizer) pedalen

• MXR M108S Ten Band EQ
• Boss GE-7 Graphic Equalizer
• Empress Effects ParaEQ

3.3.4.3. Octaver

Dit is een speciaal type effect dat de toonhoogte van het signaal van de gitaar wijzigt om een octaaf hoger of lager te klinken.

• Electro-Harmonix POG
• Boss OC-3 Super octave
• MXR Bass Octave DeLuxe

3.3.4.4. Compressor pedalen

Deze pedalen passen compressie toe op het inkomende signaal om het dynamische bereik te verkleinen en de zachtere tonen te versterken, terwijl de hardere tonen worden afgezwakt. Het is een van de pedalen waarvan je denkt “Wat moet ik er mee?”. Maar bij een juiste toepassing heeft hij wel degelijk een functie.

• Boss CS-3 Compressor Sustainer

3.3.4.5. Limiter pedalen

Deze pedalen lijken op een compressor, maar passen een harde limiet toe op het inkomende signaal, zodat het signaal niet boven een bepaald niveau kan uitkomen.

• Boss LMB-3 Bass Limiter Enhancer

3.3.4.6. Noise gate pedalen

Deze pedalen verminderen of elimineren ruis en achtergrondgeluid door het signaal te dempen wanneer het onder een bepaald drempelniveau valt. Kan soms effectief werken, maar in veel gevallen ook irritant.

• Boss NS-2 Noise Suppressor
• MXR M135 Smart Gate
• TC Electronic Sentry Noise Gate
• Behringer NR300 Noise Reducer

3.3.4.7. Volume pedalen

Volume pedalen passen het uitgangsvolume van je gitaar aan door middel van een pedaal. Dit kan bijvoorbeeld handig zijn, voor als je in een band speelt en je moet een solo of een rif spelen. Door het volume wat te boosten, kun je er beter bovenuit komen.

3.3.4.7.1 Boost pedalen

Je hebt ook boost pedalen, waarbij je met een druk op de knop het gewenste volume uit je gitaarversterker krijgt. Hierbij is het doel om het uitgangssignaal te versterken zonderde klankkleur van je gitaarsound te veranderen. Dus net zoals een zuivere volumeverhoging doet.

Afhankelijk van het type kan een boost pedal meerdere functies hebben. De eenvoudigste hebben alleen een volumeknop erop zitten. Bij de uitgebreidere zit ook wel eens EQ op.

Soms wordt er ook gebruik gemaakt van overdrive pedalen zoals de Ibanez Tube Screamer om het volume te boosten. Hierbij is het dan natuurlijk niet meer een echte volumeverhoging, maar wordt er ook meer gain toegevoegd.

Ook EQ pedalen kunnen als booster gebruikt worden. Maar als je zuiver het signaal doorgestuurd wilt hebben, zul je een booster pedaal moeten gebruiken die er voor gemaakt is.

• TC Electronics Spark booster
• Fender Engager boost

3.3.5. Looping pedalen

Looping pedalen zijn effectpedalen die in staat zijn om een ​​geluidssample op te nemen en deze vervolgens in een loop af te spelen. Ze zijn ontworpen om muzikanten in staat te stellen een stukje muziek of een geluid te “loopen” of te herhalen. Met een looper-pedaal kun je een muziekstuk of een geluid opnemen en vervolgens in een lus afspelen, waardoor je het kunt blijven herhalen terwijl je andere geluiden of muzikale lagen toevoegt.

Looping pedalen kunnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën op basis van hun functies en ontwerp.

3.3.5.1. Eenvoudige looper pedalen

Dit zijn compacte pedalen die bedoeld zijn voor eenvoudig gebruik. Ze bieden meestal een opnametijd van enkele minuten en hebben bedieningselementen voor het starten, stoppen en wissen van loops.

• Boss RC-1
• TC Electronic Ditto
• Nux Loop core

3.3.5.2. Multitrack looper stompboxen

Deze looper-stompboxen hebben meerdere sporen voor het opnemen van verschillende instrumenten of geluiden. Ze hebben vaak meer geavanceerde functies.

• Pigtronix Infinity Looper
• Boss RC-300 Loop Station
• Electro-Harmonix 95000 Performance Loop Laboratory

3.3.5.3. Loop switcher

Dit zijn looper-stompboxen die speciaal zijn ontworpen voor het schakelen tussen verschillende loops of effectketens. Ze kunnen worden gebruikt om complexe live performance setups te creëren en bieden vaak functies zoals MIDI-besturing en presets.

• GigRig G2 Looper Switcher
• Lehle MIDI Junction
• Radial Engineering SW8-USB

3.3.6. Stemmen

Een stemapparaat pedaal is een handig en praktisch hulpmiddel voor elk pedalboard. Het stelt je in staat om snel en gemakkelijk je instrument te stemmen tussen de nummers door, zonder dat je daarvoor extra apparatuur hoeft op te stellen. Het hebben van een stemapparaat pedaal op je pedalboard betekent dat je nooit meer hoeft te vertrouwen op je gehoor of op een andere muzikant om je te helpen bij het stemmen van je instrument.

Daarnaast zijn de meeste stemapparaat pedalen tegenwoordig erg compact en passen ze gemakkelijk op ieder pedalboard. Ze zijn meestal voorzien van een helder en gemakkelijk af te lezen display, zodat je snel kunt zien of je instrument goed is gestemd. Bovendien zijn veel stemapparaat pedalen ook voorzien van andere handige functies, zoals het kunnen afstemmen van meerdere instrumenten en het instellen van aangepaste stemmingen.

Kortom, als je vaak optreedt of in een band speelt, dan is een stemapparaat pedaal een zeer handig hulpmiddel om op je pedalboard te hebben. Het zal je helpen om snel en gemakkelijk je instrument te stemmen en je optreden soepeler te laten verlopen

3.3.6.1. Stemapparaat pedalen

Hieronder enkele populaire stemapparaat pedalen voor de gitaar en basgitaar.

• Boss TU-3
• Korg Pitchblack
• TC Electronic Polytune
• Snark SN-10S

4. Pedalboards

Een pedalboard is een platform waarop stompboxen en andere effectpedalen worden geplaatst en georganiseerd voor gebruik tijdens optredens of in de studio. Pedalboards kunnen worden gekocht als kant-en-klare eenheden, of ze kunnen zelf worden samengesteld met losse componenten.

4.1. Organisatie van een pedalboard

Door stompboxen op een pedalboard te plaatsen, kunnen ze worden georganiseerd en ingedeeld op een manier die logisch is voor de gebruiker. Hierdoor wordt het gemakkelijker om het juiste effectpedaal te vinden en te gebruiken tijdens een optreden.

4.2. Transport

Pedalboards zijn vaak ontworpen om lichtgewicht en draagbaar te zijn, waardoor ze gemakkelijk te vervoeren zijn tussen optredens en repetities. En met een passende flighcase zijn ze nog makkelijker te transporten.

4.3. Veiligheid

Door stompboxen op een pedalboard te monteren, worden ze beschermd tegen beschadiging en slijtage tijdens transport. Dit kan helpen om de levensduur van de pedalen te verlengen en ervoor te zorgen dat ze goed blijven functioneren.

4.4. Uiterlijk

Veel muzikanten vinden dat een goed samengesteld pedalboard er professioneel uitziet en kan bijdragen aan een betere uitstraling op het podium.

4.5. Stroomvoorziening van al die pedalen

Stroomvoorziening voor pedalboards is belangrijk om ervoor te zorgen dat alle stompboxen op het pedalboard goed werken en dat er geen storingen of ruis ontstaan. Je stompboxen kun je voeden met:

• Batterijen: Sommige stompboxen werken op batterijen. Dit is een handige optie als je slechts een paar pedalen hebt, maar kan duur en onpraktisch zijn als je veel pedalen hebt.
• Netstroomadapters: Netstroomadapters zijn goedkoper en betrouwbaarder dan batterijen, maar het is belangrijk om er zeker van te zijn dat de adapter compatibel is met de stompboxen die je gebruikt. Er zijn verschillende soorten netstroomadapters verkrijgbaar, waaronder universele adapters die geschikt zijn voor de meeste stompboxen.
• Pedalboard-voeding: Dit zijn speciaal ontworpen apparaten om meerdere stompboxen van stroom te voorzien. Ze hebben meerdere uitgangen en kunnen vaak worden aangepast om verschillende spanningen te leveren, afhankelijk van de behoeften van de stompboxen. Ze zijn vaak duurder dan netstroomadapters, maar bieden wel meer flexibiliteit en gemak.

4.5.1. Pedalboard-voeding

Wanneer je een stompbox op je board hebt, werkt een adapter heel fijn, maar als dit uitgroeit naar meerdere pedalen wordt het allemaal wat lastiger. Je zou met allemaal adapters kunnen gaan werken, maar dit wordt erg slordig op je pedalboard en daarbij neemt het veel plaats in. Een pedalboard-voeding zou dan de beste optie zijn.

In tegenstelling tot losse netstroomadapters, biedt een pedalboard voeding meerdere uitgangen en een hogere capaciteit voor vermogen en spanning. Hierdoor kun je meerdere stompboxen op het pedalboard van stroom voorzien zonder dat je aparte adapters hoeft te gebruiken.

Pedalboard voedingen zijn er in verschillende maten en specificaties, afhankelijk van de behoeften van de gebruiker. Sommige voedingen hebben bijvoorbeeld slechts enkele uitgangen en een beperkt vermogen, terwijl andere voedingen meer uitgangen en een hoger vermogen hebben.

Het is belangrijk om rekening te houden met je stroomverbruik van de verschillende stompboxen. Door de juiste pedalboard voeding te kiezen, kun je ervoor zorgen dat al je stompboxen van voldoende stroom worden voorzien en dat ze optimaal presteren. Het kan ook helpen om storing en ruis te verminderen, waardoor het geluid van je pedalboard schoner en helderder wordt.