De evolutie van de brug van de gitaar: Van klassieke tot moderne ontwerpen

Van het tokkelen van het eerste akkoord tot de solo’s van de elektrische gitaar die rock and roll definiëren, de gitaar is een instrument dat de loop van de muziekgeschiedenis heeft bepaald. En in het hart van dit iconische instrument ligt de brug, een cruciaal onderdeel dat niet alleen de snaren ondersteunt, maar ook een cruciale rol speelt bij het bepalen van het geluid en de bespeelbaarheid van de gitaar.

Door de jaren heen hebben bruggen van gitaren een opmerkelijke evolutie doorgemaakt, van klassieke ontwerpen tot innovatieve moderne varianten. Van de tijdloze schoonheid van de vintage wraparound bruggen tot de geavanceerde technologie van de locking tremolo’s, de brug is geëvolueerd om aan de steeds veranderende eisen van gitaristen te voldoen. Ga met ons mee op een reis door de tijd en verken de fascinerende transformatie van de bruggitaar, ontdek de vooruitgang in het ontwerp en de revolutionaire kenmerken die de instrumenten hebben gevormd die we vandaag de dag kennen en waar we van houden. Of je nu een gitaarenthousiasteling bent of gewoon geïntrigeerd door de evolutie van muziekinstrumenten, deze verkenning van bruggitaren zal zeker tot je verbeelding spreken en je waardering voor het vakmanschap achter deze opmerkelijke instrumenten verdiepen.

1. De verschillende bruggen voor gitaren

De brug is een essentieel onderdeel van de gitaar en speelt een cruciale rol in het overbrengen van de trillingen van de snaren naar het klankbord, waardoor het geluid wordt geproduceerd. Het oorspronkelijke ontwerp van de brug was eenvoudig en functioneel, bestaande uit een plat stuk hout waar de snaren op werden geplaatst. Naarmate de gitaar populairder werd en muzikanten steeds veeleisender werden, begonnen fabrikanten te experimenteren met verschillende brugontwerpen om de klank en de speelbaarheid van de gitaar te verbeteren.

1.1. De brug van een elektrische gitaar

In tegenstelling tot een akoestische gitaar hebben elektrische versterkte instrumenten, zoals de elektrische gitaar, niet de functie om de trilling over te brengen op de klankkast. De brug van een elektrische gitaar kun je onder verdelen in twee groepen; de vaste brug en de tremolo-brug.

1.1.1. De opkomst van moderne brugontwerpen

Met de opkomst van rockmuziek en de behoefte aan meer expressie en speelbaarheid, begonnen gitaristen te zoeken naar nieuwe brugontwerpen die hen in staat stelden om moeiteloos te experimenteren met vibrato en bending technieken. Dit leidde tot de opkomst van de tremolo-brug of whammy-bar, die voor het eerst populair werd gemaakt door gitaristen zoals Jimi Hendrix en Eddie Van Halen.

1.1.2. Factoren om te overwegen bij het kiezen van een brugontwerp

Bij het kiezen van een brugontwerp zijn er verschillende factoren waarmee rekening moet worden gehouden. Een van de belangrijkste overwegingen is het speelgenre en de gewenste geluidskarakteristieken. Sommige bruggen zijn beter geschikt voor blues en rockmuziek, terwijl andere ontwerpen meer geschikt zijn voor jazz of metal. Daarnaast moet ook de persoonlijke speelstijl en voorkeur van de gitarist in overweging worden genomen.

Een andere belangrijke factor is de stabiliteit en intonatie van de brug. Sommige bruggen bieden meer stabiliteit en betere intonatie, terwijl andere ontwerpen meer mogelijkheden bieden voor expressie en vibrato-effecten. Daarnaast moet ook de duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid van de brug worden overwogen, aangezien sommige ontwerpen meer onderhoud vereisen dan andere.

1.1.3. Floyd Rose bridge vs fixed bridge

Het verschil tussen een Floyd Rose (bewegende brug of ook wel floating bridge genoemd) of een vaste brug speelt een zeer grote rol in de keuze voor jouw elektrische gitaar. Natuurlijk zal het ook grotendeels te maken hebben met jouw muziekkeuze. Mits je er goed mee kan omgaan, kan een Floyd Rose of floating bridge veel meer variatie brengen in jouw spel. Anderzijds is een vaste brug (fixed bridge) veel makkelijker stabiel te houden. Ook het onderhoud is een stuk simpeler.

Beide manieren hebben zo hun voor- en nadelen.

1.1.4. Vaste brug van een gitaar

Een vaste brug van een gitaar wordt ook wel eens een “hardtail” genoemd. Dus wanneer je bijvoorbeeld iemand hoort zeggen: het is een Fender Stratocaster Hardtail, kun je aannemen dat de eigenlijke “Floating bridge” vastgezet is. Dit gebeurt wel eens voor meerdere redenen.

Het kan zo zijn dat iemand een Fender Stratocaster wil spelen, maar niet de floating bridge gebruikt. Dan kan de brug van de gitaar net zo goed vastgezet worden, hetgeen stemmen en de stabiliteit verbetert.

Het kan ook zo zijn dat de brug van de gitaar vastgezet wordt door een mindere kwaliteit brug. De brug ontstemt snel en wordt daarom vastgezet.

Hieronder de voor- en nadelen van een vaste brug:

• Betere stabiliteit
• Eenvoudig te stemmen
• Heldere klank en goede sustain
• Makkelijk te onderhouden

• Minder veelzijdig
• Geen vibrato effect mogelijk

1.1.5. Bewegende brug of floating bridge van een gitaar

Behalve de Floyd rose heb je nog veel meer soorten van bewegende gitaarbruggen. Een floating bridge is wanneer het tremolo-systeem zowel duw- als trekbewegingen mogelijk maakt. Je kunt de brug van de gitaar ook aan een kant vastzetten waardoor je alleen een duwbeweging kunt maken. Een voorbeeld van een gitarist die dat deed was Eddie van Halen, die op zijn brug van de gitaar ook nog een uniek systeem heeft ontwikkeld namelijk de D-Tuna, waarmee hij heel snel zijn E-snaar omtoverde in drop D tune. Zie hier een blog wat ik al eerder geschreven heb.

Hieronder de voor- en nadelen van een bewegende brug:

• Grote veelzijdigheid
• Veel mogelijkheden door vibrato-effect

• Meer onderhoud nodig en complexer
• Intonatie is lastig (geldt voor een Floyd Rose)

2. Populaire brugontwerpen op de huidige markt

Op de huidige markt zijn er verschillende brugontwerpen die populair zijn onder gitaristen. Een van de meest populaire ontwerpen is de stratocaster-brug, die bekend staat om zijn veelzijdigheid en stabiliteit. Ook deze brug maakt gebruik van een tremolo-systeem dat zowel duw- als trekbewegingen mogelijk maakt, waardoor de gitarist een breed scala aan expressie kan bereiken.

Een andere populaire optie is de Tune-O-Matic-brug, die wordt gebruikt op veel Gibson-gitaren. Deze brug biedt een uitstekende intonatie en stabiliteit, waardoor het een favoriet is onder gitaristen die houden van een strakke en nauwkeurige klank.

2.1. Hoe de Fender Stratocaster de moderne muziek vorm gaf

Er zijn maar weinig instrumenten die zo’n grote invloed hebben gehad op de moderne muziek als de Fender Stratocaster. Vanaf het begin in de jaren 1950 heeft deze iconische gitaar met zijn unieke tremolobrug een revolutie teweeggebracht in de manier waarop muzikanten spelen en muziek maken. Of je nu fan bent van rock, blues of zelfs pop, de kans is groot dat je het onmiskenbare geluid van een Stratocaster wel eens ergens hebt gehoord. Maar wat maakt deze gitaar zo speciaal?

Van de handen van legendes als Jimi Hendrix en Eric Clapton tot de handen van hedendaagse virtuozen, de Stratocaster blijft spelers en publiek boeien. De Fender Stratocaster is een blijvend symbool van muzikale innovatie blijft.

2.1.1. De Fender tremolobrug is geen Floyd Rose brug

De tremolobrug van de Stratocaster is ontworpen met het oog op stabiliteit en soepelheid. Het maakt gebruik van veren en een demper om de brug in balans te houden en ongewenste trillingen te verminderen. Dit zorgt ervoor dat de gitarist nauwkeurige controle heeft over de toonhoogteveranderingen en het vibrato-effect.

Echter een Fender tremolobrug is niet hetzelfde als een Floyd Rose tremolobrug. Daar waarbij een Floyd Rose tremolo wordt “gelockt”, is dit bij de standaard Fender tremolobruggen niet het geval. Hierdoor laat het extreem whammy bar gebruik niet toe. Het voordeel van een Fender tremolo isa wel dat de snaren veel makkelijker te wisselen zijn.

Aangezien de topkam niet “gelockt” is, en de snaren door het wrijven over de topkam, bij het loslaten van de whammy bar, niet altijd op dezelfde plaats terugkomt. Hierdoor ontstemmen je snaren al snel. Dus de topkam is een “bottleneck”.

2.1.2. Kwaliteit materiaal topkam

Het is dus belangrijk dat de topkam zo min mogelijk weerstand heeft bij het wrijven door het gebruik van de whammy bar. Deze problemen komen in mindere mate voor wanneer voor de topkam gebruik wordt gemaakt van bijvoorbeeld been (bone) of messing (brass), waarvan onder andere Yngwie Malmsteen gebruik maakt.

Plastic is de meest goedkope versie voor topkammen en worden vooral gebruikt op de goedkopere gitaren. Ze zijn niet slijtvast en wat nog erger is, ze verliezen al snel hun glijvermogen. Slecht als je veel gebruik maakt van een whammy bar.

Been is eigenlijk een erg populaire en door het beste materiaal voor de topkam. Zeer slijtvast en goede glij eigenschappen, weinig weerstand dus bij gebruik van de whammy bar. Het is echter een organisch product waardoor het op de ene snaar iets anders kan klinken dan de andere.

TUSQ, Corian, Micarta of Nu-bone zijn kunststoffen met een speciaal uitgebalanceerde, harde densiteit. Het zijn synthetische imitaties van been waarbij de nadelen van been kunstmatig weggewerkt worden. Vele gitaarbouwers gebruiken deze vanwege hun goede glij eigenschap, maar ook voor de evenwichtige klank en slijtvastigheid. Het is een perfecte alternatief voor been.

Messing heeft zeer goede glijdende eigenschappen wat ten goede kan komen bij whammy bar gebruik. Maar messing kan ook je toon veranderen. Dit laatste kan positief zijn, maar ook negatief afhankelijk van je smaak..

Wil je je kam vervangen, maar je weet niet hoe? Kijk dan hier eens.

2.1.3. LSR Roller nut

De LSR Roller is een ingenieuze topkam waarbij de snaren als het ware langs een kogellager glijden, waarbij frictie wordt gereduceerd en ontstemmingen verhinderd. Echter het installeren van deze LSR Roller moet perfect geïnstalleerd worden, en ik raadt dan ook aan om dit door een ervaren gitaarbouwer te laten doen.

Wanneer je bijvoorbeeld een standaard plastic topkam wilt vervangen voor een LSR Roller, kom je er achter dat de LSR Roller breder is. Dus er is flink wat werk aan de winkel om dit goed passend te krijgen, en dit komt zeer nauwkeurig.

Sommige Fender Stratocaster modellen zijn er standaard mee uitgerust, zoals de Stratocaster American Deluxe.

2.1.4. Een tremolobrug van een gitaar op de juist manier afstellen

Je weet vast en zeker wel, dat wanneer je naar dikkere of dunnere snaren gaat dit gevolgen heeft voor je tremolobrug? Of wanneer je je gitaar wilt stemmen in een andere toonhoogte dat dit consequenties heeft voor je tremolobrug?

Door de snaartrekkracht vermindering of vermeerdering aan je tremolobrug, gaat de tremolobrug meer naar achteren of naar voren. Dit heeft natuurlijk gevolgen voor onder andere je intonatie.

In dit artikel heb ik er al het een en ander over geschreven.

Ik heb zelf ook veel geleerd onderstaande YouTube video.

De tremolobrug kun je op 3 manieren afstellen; geblokkeerde tremolo (hetzelfde als een vaste brug, zwevend (floating) en decked (tremolo kan alleen naar onderen gedrukt worden.

2.1.4.1. Geblokkeerde tremolo

Sommige gitaristen willen geen gebruik maken van de tremolo, en zetten of laten deze vast zetten. Er wordt een houten blok tegen de metalen brug blok geplaatst zodat de veren niet meer kunnen bewegen en het vibrato effect onmogelijk is. Dit kun je ook wel zien als een hardtail brug. Het grootste voordeel hiervan is dat je meer tuning (stemmen) stabiliteit krijgt en meer sustain.

Dit kan zijn dat ze de wel feeling van een Stratocaster willen, maar de tremolo nooit gebruiken.

• Meer sustain
• Bij omhoog drukken van snaren blijven andere snaren gestemd
• Wanneer een snaar breekt blijven andere snaren gestemd

• Vibrato is niet te gebruiken

2.1.4.2. Decked tremolo

Wanneer je de tremolobrug tegen de body van de gitaar afstelt, kun je alleen gebruik maken van de neergaande beweging. Hierbij worden de veren aan de hand van de schroeven aan de achterkant van de body ingedraaid. Ook zou je meer veren kunnen gebruiken, waardoor de trekkracht groter wordt en de brug vanzelf tegen de body aan wordt gedrukt.

Deze manier van afstellen is zo’n beetje een compromis tussen zwevend en geblokkeerd afstellen. Meer de voordelen van de stabiliteit van de stemming en sustain (doordat de brug tegen de body aandrukt) en toch je tremolo kunnen gebruiken voor het vibrato-effect.

Deze manier wordt door vele gitaristen, zoals bijvoorbeeld Eddie van Halen) gebruikt.

• Neergaande beweging mogelijk
• Als een snaar breekt, blijven de andere snaren nog in stemming
• Bij opduwen snaren blijven andere snaren in stemming

• Je kunt alleen het drop-vibrato effect gebruiken
• Minder sustain als bij een geblokkeerde tremolo

2.1.4.3. Zwevende (floating) tremolo

En dan hebben we natuurlijk nog de volledig zwevende (floating) afstelling. Dit betekent dat de brug bij een 2-punt volledig balanceert op die 2 punten zonder contact te maken met de body. Op deze manier kun je gebruik maken van het volledige potentieel van een tremolobrug, maar biedt van de 3 manieren de minste sustain. Daarbij wanneer een snaar breekt, staan alle snaren ontstemd. Ieder voordeel heeft zijn nadeel

• Volledige potentieel gebruik tremolobrug

• Minder sustain
• Als een snaar breekt, staan alle snaren ontstemd
• Opdrukken van de snaar resulteert dat andere snaren ontstemd zijn

2.1.5. 6-punt of 2-punt tremolobrug

De tremolobrug van een Fender Stratocaster kun je vinden op basis van een 6-punts bevestiging en een 2-punts bevestiging. Er is geen betere dit of betere dat, wel merk ik op dat de duurdere versies (de MIA modellen), meestal de 2-punt tremolo bezitten. De MIM Stratocasters waren vaker uitgevoerd met de 6-punt tremolo, hoewel nu de Fender Stratocaster Player (MIM) ook met de 2-punt tremolo zijn uitgevoerd.

De allereerste Fender Stratocasters waren uitgevoerd met een 6-punt tremolo systeem en ze worden tegenwoordig nog toegepast op de “American Performer”, “American Original” en de Squier “Classis Vibe”. Deze 6-punt tremolo systemen herken je aan de 6 schroeven, waarmee de tremolo is bevestigt aan de body.

De 2-punt tremolo systemen zijn wat moderner en worden tegenwoordig op bijna alle “”American made” (MIA) gitaren. Deze tremolo systemen herken je weer aan de 2 schroeven aan de buitenkant van het tremolosysteem.

Het verschil tussen deze 2 tremolosystemen in een notendop in onderstaande tabel.

2-punt tremolo	6-punt tremolo
Heeft een grotere travel wat wil zeggen dat, mits hij zwevend is opgesteld, je dieper en verder met je whammy bar kunt	Meer resonantie
Is makkelijker uit te wisselen voor ook een ander merk, bijvoorbeeld Wilkinson of Hipshot tremolo	Heeft meer een vintage-look
Makkelijker af te stellen, maar 2 schroeven	Minder smooth gevoel, voelt wat stijver
	Populair onder Fender Strat puristen

2.1.6. Vervangen Fender tremolobrug

Het vervangen van een Fender tremolobrug hoeft niet zo moeilijk te zijn. Wanneer je een beetje ervaring hebt en weet hoe een tremolobrug werkt en in elkaar zit, kun je dit makkelijk zelf doen.

Onderstaande YouTube video laat in detail zien hoe je een 2-punts en een 6-punts tremolobrug kunt vervangen:

2.2. De evolutie van de Gibson Tun-O-Matic: Van vintage klassiekers tot moderne innovaties

Sinds de introductie in de jaren 1950 is de Gibson Tunomatic een iconische verschijning geworden in de wereld van elektrische gitaren. Dit innovatieve brugsysteem staat bekend om zijn precisie, stabiliteit en kenmerkende geluid en heeft in de loop der jaren een opmerkelijke evolutie doorgemaakt. Van het nederige begin als vintage klassieker tot de hedendaagse innovaties, de Tunomatic heeft voortdurend de grenzen van de gitaartechnologie verlegd.

Dit baanbrekende brugsysteem werd al snel een favoriet onder gitaristen vanwege zijn precieze afstelmogelijkheden en verbeterde sustain. Het oorspronkelijke ontwerp bestond uit een brug met verstelbare zadels en een staartstuk dat zorgde voor een optimale overdracht van trillingen naar de klankkast van de gitaar. Deze innovatie zorgde voor een verbeterde klank en speelbaarheid, en al snel werd de Gibson Tun-O-Matic een standaardcomponent op veel Gibson-gitaren.

2.2.1. Vintage Gibson Tunomatic modellen

De geschiedenis van de Gibson Tunomatic gaat terug tot de jaren 50, toen de eerste versie van dit brugsysteem werd geïntroduceerd. Gibson was destijds op zoek naar een oplossing om de intonatie en speelbaarheid van hun gitaren te verbeteren, en zo ontstond de Gibson Tunomatic. Dit innovatieve ontwerp werd al snel een groot succes en werd een kenmerkend element van vele Gibson-gitaren, waaronder de legendarische Les Paul-modellen.

In de loop der jaren heeft de Gibson Tunomatic verschillende evoluties doorgemaakt, met enkele opvallende modellen die nu zeer gewild zijn onder verzamelaars. Een van de meest iconische vintage Gibson-gitaren met een Tunomatic-brug is de Gibson Les Paul Standard uit de jaren 50. Dit model wordt vaak beschouwd als een van de beste elektrische gitaren ooit gemaakt en heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de moderne rockmuziek. Met zijn Tunomatic-brug bood het een ongekende stabiliteit en intonatie, waardoor gitaristen een breed scala aan tonen en expressiemogelijkheden konden bereiken.

Naast de Les Paul Standard waren er ook andere Gibson-modellen uit de jaren 50 en 60 die waren uitgerust met de Tunomatic-brug. Denk bijvoorbeeld aan de ES-335, een semi-hollow body gitaar die zeer populair werd onder jazz- en bluesgitaristen. De Tunomatic-brug speelde een belangrijke rol in het creëren van de unieke klank en sustain van deze gitaren, waardoor ze geliefd werden bij muzikanten over de hele wereld.

2.2.2. Bekende spelers en hun gebruik van de Gibson Tunomatic

Gedurende de geschiedenis van de Gibson Tunomatic hebben talloze bekende gitaristen dit brugsysteem omarmd en hun eigen unieke geluid ermee gecreëerd. Een van de meest bekende gebruikers van de Gibson Tunomatic was de legendarische gitarist en uitvinder van de Les Paul-gitaar, Les Paul zelf. Zijn baanbrekende werk met de Gibson Les Paul Standard en de bijbehorende Tunomatic-brug legde de basis voor de moderne rockmuziek en inspireerde generaties gitaristen over de hele wereld.

Een andere bekende gebruiker van de Gibson Tunomatic is de legendarische bluesgitarist B.B. King. Zijn beroemde Gibson ES-335, uitgerust met een Tunomatic-brug, stond bekend om zijn warme en expressieve klank. King’s kenmerkende vibrato en bending technieken werden mogelijk gemaakt door de stabiele intonatie van de Tunomatic-brug, waardoor hij zijn emoties en gevoelens door zijn gitaar kon laten spreken.

2.2.3. Innovaties en verbeteringen aan de Gibson Tunomatic

Hoewel de Gibson Tunomatic al een innovatief ontwerp was bij zijn introductie, heeft het brugsysteem in de loop der jaren verschillende verbeteringen en innovaties ondergaan. Hierbij was een van de belangrijkste verbeteringen de toevoeging van individuele zadels in plaats van een enkele brugzadel. Deze individuele zadels maakten een nauwkeurigere afstelling van de intonatie mogelijk, waardoor gitaristen elk individueel snarengeluid konden optimaliseren.

Een andere belangrijke innovatie aan de Gibson Tunomatic was de introductie van een roller brug, die de wrijving tussen de snaren en de brug verminderde. Deze roller brug zorgde voor een soepelere tremolo-werking en verbeterde de tuningstabiliteit van de gitaar. Deze innovatie was vooral populair bij gitaristen die veel gebruik maakten van het tremolo-effect en de mogelijkheid wilden hebben om subtiele vibrato’s en tremolo’s uit te voeren zonder dat de gitaar ontstemd raakte.

2.2.4. Moderne varianten van de Gibson Tunomatic

In de moderne tijd zijn er verschillende varianten van de Gibson Tunomatic beschikbaar gekomen, allemaal met eigen unieke kenmerken en voordelen. Een van de meest opvallende moderne varianten is de Gibson Nashville Tune-O-Matic. Dit geavanceerde brugsysteem maakt gebruik van een geïntegreerd stud-lock mechanisme, waardoor de snaren stevig op hun plaats blijven en de tuningstabiliteit wordt verbeterd. De Nashville Tune-O-Matic is vooral populair bij gitaristen die veel bends en vibrato’s spelen, omdat het systeem ervoor zorgt dat de snaren niet onbedoeld losraken tijdens het spelen.

Een andere moderne variant van de Gibson Tunomatic is de Gibson ABR-1 Tune-O-Matic. Dit brugsysteem is ontworpen om de vintage look en feel van de originele Gibson Tunomatic uit de jaren 50 en 60 te behouden, terwijl het toch enkele moderne verbeteringen biedt. De ABR-1 Tune-O-Matic heeft een lichtgewicht aluminium brug en individuele messing zadels voor een verbeterde klank en sustain.

3. Tremolo vs vibrato

*Deze pagina bevat affiliate link(s)